Commissie OCTAS

Herziening stelsel langdurige ziekte en arbeidsongeschiktheid

Commissie OCTAS

Commissie OCTAS

Nederland staat aan de vooravond van een aanpassing van het stelsel rondom langdurige ziekte en arbeidsongeschiktheid. In dit dossier verkennen we de uitdagingen en de geplande hervormingen van de Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen (WIA). Met een focus op de actuele problemen zoals het tekort aan verzekeringsartsen, complexe regelgeving, en de beperkte flexibiliteit in de behandeling van individuele gevallen, bieden we inzicht in hoe deze veranderingen zowel werkgevers als werknemers beïnvloeden. De commissie OCTAS heeft opdracht gekregen om aanbevelingen te doen richting een meer rechtvaardig, toegankelijk en toekomstbestendig stelsel. Ontdek hier de belangrijkste ontwikkelingen en bereid u voor op de toekomst van arbeidsongeschiktheid in Nederland.

Probleem met het huidige arbeidsongeschiktheidsstelsel

Het huidige Nederlandse arbeidsongeschiktheidsstelsel staat onder druk. Eén van de belangrijkste problemen is het tekort aan verzekeringsartsen, wat de beoordeling van arbeidsongeschiktheid bemoeilijkt. Daarnaast zijn er uitdagingen rond de betaalbaarheid, uitvoerbaarheid en uitlegbaarheid van het stelsel. Dit leidt tot complexiteit en onzekerheid voor zowel werkenden als werkgevers. De druk op het systeem heeft ook geleid tot hardheden binnen de WIA, wat betekent dat er onvoldoende flexibiliteit is om individuele gevallen adequaat te behandelen. 

Voorbeelden van deze hardheden zijn: 

  • Starre beoordelingscriteria: De WIA hanteert strikte beoordelingscriteria voor arbeidsongeschiktheid die niet altijd aansluiten bij de individuele omstandigheden van de werknemer. Dit kan leiden tot situaties waarin werknemers die enige arbeidscapaciteit hebben, onvoldoende ondersteuning ontvangen of worden gedwongen tot werk dat ze fysiek of mentaal niet aankunnen.
  • Ongunstige financiële impact op werknemers: De manier waarop de WIA is gestructureerd, kan financieel nadelig zijn voor sommige werknemers, vooral voor degenen met wisselende inkomens of die in flexibele arbeidsrelaties werken. Dit kan resulteren in een significante inkomensdaling bij arbeidsongeschiktheid.
  • Complexe re-integratieverplichtingen: Werkgevers zijn verplicht om bij te dragen aan de re-integratie van gedeeltelijk arbeidsongeschikte werknemers. Echter, de regels en procedures kunnen complex en belastend zijn, vooral voor kleinere werkgevers. Dit kan een barrière vormen voor effectieve re-integratie.
  • Onduidelijkheid en gebrek aan flexibiliteit: De huidige regelgeving biedt weinig ruimte voor maatwerk, waardoor het systeem niet flexibel genoeg is om adequaat te reageren op de uiteenlopende behoeften van werknemers. Hierdoor kunnen werknemers die in aanmerking zouden moeten komen voor ondersteuning, deze mislopen.
  • Beperkte toegang tot verzekeringsartsen: Het tekort aan verzekeringsartsen kan leiden tot vertragingen en inconsistenties in de beoordeling van arbeidsongeschiktheid. Dit kan de toegang tot uitkeringen en ondersteunende diensten bemoeilijken, waardoor werknemers in onzekerheid blijven over hun status en toekomst.

    Deze hardheden binnen het huidige stelsel benadrukken de noodzaak voor een herziening om het systeem rechtvaardiger, flexibeler en beter afgestemd te maken op de individuele behoeften van de werknemers.

    Downloads / Publicaties

    Reacties op het eindrapport

    Tijdslijnen commissie OCTAS

    De commissie OCTAS werd opgestart in 2022 en leverde op 29 februari 2024 hun eindrapport op. In een commissiedebat over arbeidsongeschiktheid zal het eindrapport besproken worden. Oorspronkelijk was het commissiedebat over arbeidsongeschiktheid gepland voor een eerdere datum, maar dit is verschoven naar 24 april 2024. 

    Kamerbrief
    Op 20 maart heeft de minister een kamerbrief uitgebracht als reactie op het OCTAS-rapport: 
    De minister benadrukt dat elke variant dilemma's of compromissen met zich meebrengt die om nadere uitwerking en duidelijke keuzes vragen, alsook een goed begrip van de consequenties van die keuzes. Verder wordt een reflectie gegeven op voorstellen voor het stelsel voor mensen zonder recent arbeidsverleden. De aanbeveling van OCTAS om de Participatiewet aan te passen voor mensen met beperkt of geen arbeidsvermogen wordt serieus overwogen, evenals de noodzaak voor coördinatie met de Participatiewet.

    Vervolg
    Als eerste stap zal de minister de drie varianten ambtelijk verder laten uitwerken, samen met de aanbevelingen voor verbeteringen in de Wajong, de Participatiewet, en de samenloop met toeslagen en fiscaliteit. Naast de gevolgen zal ook de betaalbaarheid in kaart worden gebracht. De conclusie is dat alle voorgestelde varianten en maatregelen grondig verder onderzocht en doorgerekend dienen te worden.

    Opvolging rapport OCTAS
    Op 28 januari 2025 stuurt de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid – Eddy van Hijum - een brief aan de Tweede Kamer over de voortgang van de hervorming van het arbeidsongeschiktheidsstelsel. De nadruk wordt gelegd op het uitvoerbaar, uitlegbaar en betaalbaar maken van het stelsel. Op korte termijn overweegt de minister aanpassingen om het UWV te ontlasten, zoals het afschaffen van bepaalde uitkeringsregimes binnen de WIA. Daarnaast wordt er gesproken over het verlagen van de uitkeringsdrempel van 35% naar 25% of zelfs 15%. Dit kan echter leiden tot hogere kosten en meer werk voor het UWV. Minister Van Hijum wil het stelsel nog in deze kabinetsperiode verbeteren, maar hiervoor is breed draagvlak nodig vanwege de financiële gevolgen.
     

    Eindrapport commissie OCTAS 

    Het rapport OCTAS van 29 februari 2024 pleit voor een herziening van het arbeidsongeschiktheidsstelsel, met de nadruk op meer aandacht voor preventie, inkomensondersteuning, en re-integratie. Drie toekomstige stelselvarianten worden voorgesteld, elk met unieke voordelen en uitdagingen:

    • Verbetering huidig stelsel richt zich op vereenvoudiging en betere ondersteuning voor kwetsbare groepen, met aanpassingen zoals een verlaagde drempel voor verlies van verdiencapaciteit en uitgebreidere re-integratiediensten.
    • Werk staat voorop legt de nadruk op re-integratie vóór beoordeling van arbeidsongeschiktheid, met een initieel hogere re-integratieuitkering en latere strenge beoordeling voor een arbeidsongeschiktheidsuitkering.
    • Basis voor werkenden biedt een uniforme basisverzekering voor alle werkenden, met een focus op sociale minimumuitkeringen en een verplichte aanvullende verzekering voor werknemers.

    Centraal in alle varianten staat het belang van wederzijds vertrouwen, vereenvoudigde communicatie, en maatwerk door professionals. Daarnaast wordt benadrukt dat werkgevers cruciaal zijn in het re-integratieproces, met voorstellen voor vereenvoudiging van regelgeving en verbeterde ondersteuning. Het rapport suggereert ook kleinschalige pilots en experimenten voor implementatie. 

    Meer weten?

    Stuur ons een bericht en we nemen zo snel mogelijk contact met je op

    U bent een:

    Algemene voorwaarden  and  Privacybeleid